Η ΛΟΚΟΜΟΤΙΒΑ ΤΗΣ CUENCA MINERA Ένα ακόμη Μεταλλευτικό Μονοπάτι του Δημήτρη Κ. Κωνσταντινίδη
Η ΛΟΚΟΜΟΤΙΒΑ ΤΗΣ CUENCA MINERA
Ένα ακόμη Μεταλλευτικό Μονοπάτι του Δημήτρη Κ. Κωνσταντινίδη
Εισαγωγή
Τους πρώτους μήνες της παραμονής μας στην Ανδαλουσία της Ισπανίας είχαμε την εντύπωση ότι το πιο εντυπωσιακό τρένο της ζωής μας ήταν η υπερταχεία ανάμεσα στη Σεβίλλη και Μαδρίτη, που κάλυπτε μια απόσταση 400 χλμ. σε 2 ώρες και 45 λεπτά. Μέχρι που γνωρίσαμε από κοντά ένα παλιό τρένο, με τρία βαγόνια, που βλέπαμε από το αυτοκίνητο στη καθημερινή διαδρομή μας για τα μεταλλεία του RioTinto (Εικ. 1). Αυτό που κάποτε αποτέλεσε την Λοκομοτίβα Ανάπτυξης της Λεκάνης των Μεταλλείων.
Το Μεταλλευτικό Τρένο
Το Μεταλλευτικό Τρένο του RioTinto αποτελεί μια ιστορική δημιουργία. Φτιάχτηκε μεταξύ 1873 και 1875 με σκοπό να μεταφέρει το μετάλλευμα από τα ορυχείο της Corta Atalaya στο λιμάνι της Huelva. Η συνολική διαδρομή που κάλυπτε έφθανε τα 348 χιλιόμετρα. Το απόγειο του σιδηροδρόμου που στήριξε τον ορυκτό πλούτο και τις Κοινότητες της Μεταλλευτικής Λεκάνης (Cuenca Minera) ήταν η δεκαετία του 1950, όταν το δίκτυο του διέθετε 162 μηχανές (ατμού, ντίζελ και ηλεκτρισμού) και περίπου 3.300 εμπορικά βαγόνια. Ενίσχυσε τις προσπάθειες των μεταλλωρύχων για πάνω από 100 χρόνια, αλλά το 1984 έκλεισε οριστικά σαν μέσο μεταφοράς των μεταλλευμάτων.
Από την ίδρυση όμως του Μεταλλευτικού Πάρκου του Rio Tinto (Parque Minero RioTinto) το 1987, καταβλήθηκαν φιλότιμες προσπάθειες για τη διατήρηση αυτής της ανεκτίμητης κληρονομιάς με αποτέλεσμα σήμερα να μπορεί κάποιος να απολαμβάνει το Τουριστικό πια Τρένο, με το οποίο οι επισκέπτες του Πάρκου κάνουν τη βόλτα τους (Εικ. 2) σε ένα ολότελα ανακαινισμένο τμήμα του ιστορικού σιδηροδρομικού δικτύου έκτασης είκοσι δύο χιλιομέτρων.
Όταν η αγγλική εταιρεία Minas de RioTinto απέκτησε από τις Ισπανικές αρχές τα δικαιώματα εκμετάλλευσης των μεταλλείων του «Κόκκινου Ποταμιού» το 1873, η πρώτη επιχειρηματική της κίνηση ήταν η κατασκευή σιδηροδρομικού δικτύου που θα συνέδεε την τοποθεσία της εκμετάλλευσης με μια γέφυρα/πλατφόρμα στην Ουέλβα, απ’ όπου το πλούσιο σε χαλκό μετάλλευμα θα αναχωρούσε προς τις διεθνείς αγορές. Η πλατφόρμα αυτή επέτρεπε στα τρένα να ξεφορτώνουν τα εμπορεύματά τους απευθείας στα αγκυροβολημένα πλοία.
Η κατασκευή του δικτύου ολοκληρώθηκε σε δύο χρόνια, τρεις μήνες νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα, για να εξελιχθεί σε μια κερδοφόρα και αποτελεσματική «γέφυρα» μήκους 84 χλμ. μεταξύ της περιοχής εξόρυξης και του λιμανιού της Ουέλβα. Εκτός όμως από την «κύρια γραμμή», κατασκευάστηκαν διακλαδώσεις 264 χλμ. που συνέδεαν τα διάφορα συνεργεία, τους αποθηκευτικούς χώρους, τα φαράγγια και τα χωριά της Cuenca Minera. Μεταξύ του τέλους του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα αποτελούσε τη μοναδική σιδηροδρομική γραμμή στενής τροχιάς σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ο σιδηρόδρομος δεν χρησιμοποιήθηκε μόνο για τη μεταφορά ορυκτών υλών από το RioTinto στην Huelva, αλλά ήταν επίσης σημαντικός για την άμεση εξόρυξη διαφόρων μεταλλοφόρων φλεβών, καθώς και για την κατασκευή ορυγμάτων. Προς το σκοπό αυτό, κατασκευάστηκαν δύο μηχανές: Η με αριθμό 11, που ήταν ατμομηχανή και η νούμερο 16 που ήταν ηλεκτρική. Οι μηχανές έσερναν 10 βαγόνια των δέκα τόνων από τo εργοστάσιο λειοτρίβησης σε αυτό του συμπυκνώματος, απ’ όπου το τελικό υλικό αποστέλνονταν απευθείας στην Huelva.
Όπως προαναφέρθηκε, κατασκευάστηκαν με το πέρασμα του χρόνου τρεις τύποι μηχανών. Οι ατμομηχανές, οι ντιζελομηχανές και οι ηλεκτρικές (Εικ. 3).
Οι βασικοί τύποι των μηχανών εκτίθενται σήμερα σε διάφορα σημεία της τουριστικής διαδρομής (Εικ. 3, πάνω και μεσαία φωτογραφία , ) ή στο ευρηματικό Μουσείο στη πόλη του Minas de RioTinto (Εικ. 3, κάτω φωτογραφία ).
Το Τουριστικό Τρένο
Η ιδέα που οδήγησε τους Ανδαλουσιάνους στο Τουριστικό Τραίνο ήταν απλή. Η ανάδειξη μιας πολιτισμικής κληρονομιάς με ταυτόχρονη κοινωνικο-οικονομική συνεισφορά στις τοπικές κοινότητες και στην προσφορά μιας αξέχαστης διαδρομής στο Κόκκινο Ποτάμι ή στον υγρό Άρη, όπως θα ριψοκινδύνευα να αποκαλέσω τα φαράγγια και τη σκαμμένη γη της Λεκάνης των Μεταλλείων.
Στη σημερινή περιήγηση ας ακολουθήσουμε τη συμβουλή των Κινέζων: «μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις». Γιατί πράγματι οι εικόνες που ακολουθούν και τις οποίες δανείζομαι από τον Μάριο Κωνσταντινίδη εκφράσουν ακριβώς αυτό που απολαμβάνει κάποιος από το Τουριστικό Τρένο του Πάρκου του RioTinto: τις οξειδωμένες αναβαθμίδες των πάλαι ποτέ πλούσιων στρωμάτων του χαλκού (Εικ. 4), τις εγκαταλελειμμένες μηχανές και τα φορτηγά βαγόνια που πηγαινοέρχονταν ανάμεσα στο RioTinto και την Huelva (Εικ. 5-6), τις διάφορες στάσεις του τρένου (Εικ. 7-8), το ματωμένο ποτάμι (Εικ. 9-10), αλλά πρώτιστα την γοητεία της εναλλαγής των χρωμάτων της Λεκάνης των Μεταλλείων.
Το Τρένο του Φεγγαριού
Oι ΗΠA σχεδιάζουν να δημιουργήσουν ένα φουτουριστικό σιδηροδρομικό δίκτυο στο φεγγάρι, το οποίο θα ονομαστεί "Το Τρένο της Σελήνης". Αυτό το οραματικό εγχείρημα στοχεύει στην απρόσκοπτη μεταφορά αγαθών και ανθρώπων στη επιφάνεια του Φεγγαριού, που προμηνύει μια νέα εποχή της ανθρώπινης παρουσίας και της οικονομικής δραστηριότητας εκτός του πλανήτη μας.
Οι μεσογειακοί Ανδαλουσιάνοι είναι πιο προσγειωμένοι. Και αυτοί δημιούργησαν το Τρένο του Φεγγαριού, αλλά στις ράγες του Τουριστικού Τρένου των Μεταλλείων (Εικ. 11).
Εικ. 11: Το Τρένο του Φεγγαριού
Το Τρένο του Φεγγαριού λειτουργεί κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού μόνο τα Σαββατοκύριακα που συμπίπτουν με την πανσέληνο. Αυτός ο προγραμματισμός προσφέρει στους ταξιδιώτες μια μοναδική εμπειρία. Γίνονται μάρτυρες των φαντασμαγορικών χρωματικών αλλαγών στη Μεταλλευτική Λεκάνη, καθώς το ταξίδι τους προς την Ουέλβα είναι προγραμματισμένο για το ηλιοβασίλεμα, ενώ το ταξίδι της επιστροφής γίνεται κάτω από το φως του φεγγαριού. Αυτό το υπέροχο φυσικό θέαμα αστροφεγγιάς και χρωμάτων προσφέρει στους επισκέπτες τέτοια απεικόνιση του τοπίου, που είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα θέλουν να επιστρέψουν!
Πόσο μάλλον να είχαν και την υπέροχη θάλασσα του Λαυρίου, το αμφιθέατρο του Θορικού και τις στοές του. Το τρένο θα διείσδυε στα σπλάχνα της Μάνας Γης ψάχνοντας για ασήμι!!!!
Πηγές:
https://www.andalucia.org/en/minas-de-riotinto-cultural-tourism-ferrocarril-turistico-minero
Φωτ.: Μάριος Κωνσταντινίδης
https://www.internationalsteam.co.uk/trains/spain02.htm
https://www.adrisalido.com/portfolios/rio-tinto-copper-mines/
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου