Ξέπλυμα σκέψεων αντί για σούβλα στου Ππασσιά

Ξέπλυμα σκέψεων αντί για σούβλα στου Ππασσιά

από Δημήτρη Κ. Κωνσταντινίδη

Πρόλογος

Μέσα σε 12 μέρες συμμετείχα σε δυο γαμήλια γλέντια κυπριακών γάμων. Όσοι γνωρίζουν από τέτοιους γάμους, και δεν είναι εθισμένοι σε αυτούς, αναγνωρίζουν ότι δεν είναι μια εύκολη επιταγή. Προσοχή, δεν αναφέρομαι στην επιταγή ή το φακελάκι που πρέπει έτσι και αλλιώς να χώσεις στη παλάμη του γαμπρού ή της νύφης, ανάλογα από ποια πλευρά προέρχεσαι, αλλά για το καθήκον σου να παραστείς και να ακολουθήσεις όλη τη διαδικασία. Σε ένα πολύ φιλικό περιβάλλον, ως συνήθως.

Αλλά οφείλεις να περιμένεις συνήθως κανένα δίωρο μέχρι να ευχηθούν όλοι οι καλεσμένοι στο γαμπρό και τη νύφη και στους γονείς του ζευγαριού. Να κληθείς να κάτσεις σε ένα τραπέζι και να περιμένεις να ανοίξει ο μπουφές. Να καλέσει ο επικεφαλής το τραπέζι σου, να σταθείς με ευγένεια στη γραμμή, να γεμίσεις όσο γίνεται το μεγάλο σου πιάτο και ….. «στην υγειά τους».

Το δίωρο αναμονής είναι η παραδεισένια ανάπαυλα των κυριών που συμμετέχουν στη μεγάλη φιέστα: επίδειξη των νεοαποκτηθεισών ενδυμάτων, του νέου στυλ κτενίσματος, ανταλλαγή ειδήσεων (κοινώς κουτσομπολιό), σχέδια διακοπών …. και στο τέλος η κριτική για το φαγητό: μα είδες κόρη …..

Λίγο πριν την αναχώρηση από το δεύτερο γαμήλιο πάρτι, γύρω στη μία μετά τα μεσάνυχτα, και με τη σκέψη στο πιθανό αλκοτέστ που θα κληθώ να υποστώ από την Κυπριακή αστυνομία, οι ευγενέστατοι συγγενείς της συζύγου μου, που ήρθαν από Αμερική για να συμμετέχουν στους δυο γάμους, μας κάλεσαν για σήμερα σε μπάρμπεκιου (κοινώς για σούβλα στη φουκού) στο «Λιβάδι του Ππασσιά», μόλις 2,3 χλμ. από την Πλατεία του Τροόδους. Εξαιρετικός χώρος για χαλάρωση, αλλά ….. τελικά αποφάσισα να μη συμμετάσχω, όσο αγαπητοί κι’ αν είναι οι συγγενείς της Θεοδώρας. Προτίμησα να ξεπλύνω κάποιες σκέψεις στο ησυχαστήριο μου (Εικ. 1).

Εικ. 1: Ξέπλυμα σκέψεων. Έργο Χαριτίνης Κυριάκου. Πηγή: Instagram

Σκέψη νούμερο ένα: η περηφάνεια για τους αρχαίους ημών προγόνους

Αφορμή για την πρώτη σκέψη που αφορά την περηφάνεια μας για «τους αρχαίους ημών προγόνους», αποτελούν οι συχνές αναρτήσεις, ιδιαίτερα από Ελλαδίτες φίλους μου, στο σύγχρονο ανθρώπινο εξομολογητήριο, το Facebook.

Έχω καταλήξει στο συμπέρασμα πως αυτή η περηφάνεια μας, που στην ελληνική μυθολογία και λογοτεχνία συχνά αναφέρεται και ως «ὓβρις», είχε συνέπειες και στην ιστορία του Ελληνισμού. Η υπερβολική αυτή αυτοπεποίθηση οδηγεί στην υπερεκτίμηση των ικανοτήτων του καθενός και του έθνους, αλλά και στην υποτίμηση των άλλων (ή μιλώντας για την Αρχαία Ελλάδα ακόμα και των θεών).

Στην ελληνική μυθολογία π.χ. η «ὓβρις», απεικονίζεται ως το τραγικό ελάττωμα που οδηγεί στην πτώση των ηρώων και των ατόμων που επιδεικνύουν υπερβολική υπερηφάνεια ή αλαζονεία. Πρώτο παράδειγμα ο Ίκαρος, ο οποίος, παρά τις προειδοποιήσεις, πέταξε πολύ κοντά στον ήλιο με φτερά φτιαγμένα με κερί, που είχε σαν αποτέλεσμα την απώλεια της ζωής του.

Ένα άλλο γνωστό παράδειγμα είναι αυτό του βασιλιά Μίδα που ξεκίνησε από την ευχή του προς τον θεό Διόνυσο να μετατρέπεται σε χρυσό ό,τι αγγίζει. Σύντομα συνειδητοποίησε τις αρνητικές συνέπειες της απληστίας του, όταν δεν μπορούσε να φάει κάτι ή να αγκαλιάσει την κόρη του, αφού τα αντικείμενα αυτά μετατρέπονταν σε χρυσό (Εικ. 2).

Εικ. 2: Πίνακας του Walter Crane από το 1893 που απεικονίζει την μεταμόρφωση της κόρης του Μίδα σε χρυσό. Πηγή: Μίδας - Βικιπαίδεια (wikipedia.org)

Η αίσθηση ανωτερότητας των Ελλήνων και η περηφάνεια για τα πολιτιστικά τους επιτεύγματα έπαιξαν, επίσης, σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των αλληλεπιδράσεων τους με άλλους πολιτισμούς. Οι ελληνικές πόλεις/κράτη, με επικεφαλής την Αθήνα, πίστευαν στην πολιτιστική, πνευματική και στρατιωτική τους ανωτερότητα που τις οδήγησε σε συγκρούσεις με άλλες χώρες, όπως την Περσία, Ινδία, Αίγυπτο και αργότερα ακόμα και με ελληνικές πόλεις, όπως τη Σπάρτη.

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι Περσικοί Πόλεμοι, όπου οι Έλληνες, με επικεφαλής την Αθήνα, πολέμησαν εναντίον της Περσικής Αυτοκρατορίας. Η έπαρση των Ελλήνων τους οδήγησε σε μια σειρά από θριάμβους. Ωστόσο, οι θρίαμβοι αυτοί τους γέμισαν με το αίσθημα της αλαζονείας μέχρι που αυτό τους οδήγησε στις συγκρούσεις μεταξύ των ελληνικών πόλεων.

Χαρακτηριστικός ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, που έγινε ανάμεσα στην Αθήνα και τη Σπάρτη. Επικράτησε και πάλι η έπαρση των Ελλήνων και η έφεση τους να επιβάλουν ο ένας στον άλλον την κυριαρχία του. Σε αυτό τον πόλεμο πήραν μέρος σχεδόν όλες οι Ελληνικές πόλεις. Διάρκεσε σχεδόν τρεις δεκαετίες και είχε σαν αποτέλεσμα την καταστροφή της ναυτικής ισχύος της Αθήνας και σταδιακά την παρακμή των ελληνικών πόλεων-κρατών στο σύνολό τους.

Καταληκτικά, πιστεύω πως η περηφάνεια των Ελλήνων, όπως απεικονίζεται στη μυθολογία και την ιστορία, είχε τόσο θετικές, όσο και αρνητικές συνέπειες. Για να μείνουμε στα πιο απλά, οι ιστορίες της «ύβρεως» χρησιμεύουν ως υπενθύμιση ότι η ταπεινότητα και ο σεβασμός είναι βασικές ιδιότητες που πρέπει να συνοδεύουν κάθε αίσθηση επιτεύγματος. Από την άλλη είναι προφανές ότι ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός και τα γράμματα αποτέλεσαν το βάθρο του σημερινού δυτικού πολιτισμού.

Σκέψη νούμερο δυο: ο Μέγας Αλέξανδρος

Από το Δημοτικό Σχολείο μας έμαθαν να είμαστε περήφανοι για τον Μέγα Αλέξανδρο. Αργότερα στο τότε ξακουστό Παγκύπριο Γυμνάσιο προβληματίστηκα για πρώτη φορά για τον Μεγάλο Άνδρα, διαβάζοντας κάποια βιβλία ή απλά σκεπτόμενος. Π.χ. γιατί ο Αλέξανδρος και ο Ναπολέων να είναι Μεγάλοι και ο Τζένγκις Χαν όχι; Αναφέρομαι στην τάση και των τριών (Αλέξανδρου, Ναπολέοντα και Τζένγκις Χαν) να κατακτήσουν «όλο τον κόσμο», να προβούν σε φρικαλέες πράξεις, να θανατώσουν εκατομμύρια άτομα είτε αυτοί είναι Πέρσες, είτε Εβραίοι, είτε Άραβες, Ιταλοί, και πάει λέγοντας. Αναφέρομαι στη τάση επιβολής, κυριαρχίας και εξόντωσης απλών ανθρώπων για να ονομαστούν στο τέλος Μεγάλοι. Αλλά και να δώσουν σε πολλές πόλεις το όνομα τους (Εικ. 3).

Εικ. 3: Πόλεις που φέρουν το όνομα του Αλέξανδρου του Μακεδόνα. Πηγή: World History Encyclopedia.

Πολύ αργότερα, διάβασα βιβλία ή αποσπάσματα μελετητών του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οπότε μπερδεύτηκα ακόμα περισσότερο.

Αυτός που μου άνοιξε τελείως τα μάτια, όπως συνηθίσουμε να λέμε, είναι ο Richard Gabriel[1], ένας πρώην επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας και Πολεμικών Σπουδών του Βασιλικού Στρατιωτικού Κολεγίου του Καναδά. Συγγραφέας δεκάδων βιβλίων, ανάμεσα στο οποία και τα Philip II of Macedonia: Greater than Alexander[2] και The Madness of Alexander the Great: And the Myth of Military Genius[3]. Τα δυο αυτά βιβλία αναδεικνύουν τόσο τα προσόντα, αλλά και τις αδυναμίες του δικού μας πρότυπου μεγάλου ανδρός (Εικ. 4).

Εικ. 4: Ο Μέγας Αλέξανδρος στη μάχη της Ισσού. Ψηφιδωτό στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Νάπολης.

Μερικά αποσπάσματα από όσα γράφει ο Richard Gabriel[4] για τον Μέγα Αλέξανδρο:

«Ο Αλέξανδρος Γ΄, βασιλιάς του αρχαίου κράτους της Μακεδονίας, ανακηρύχθηκε ως ένας από τους μεγαλύτερους στρατιωτικούς διοικητές της ιστορίας. Αήττητος στις μάχες, εξαπέλυε τον στρατό του σε μικρές και μεγάλες χώρες για να σφυρηλατήσει μια αυτοκρατορία που εκτεινόταν σε τρεις ηπείρους, από την Ελλάδα μέχρι την Ινδία και την Αίγυπτο. Όλα αυτά τα έκανε σε λίγο περισσότερο από μια δεκαετία, αφότου ανέλαβε την εξουσία σε ηλικία 20 ετών.

Αλλά ο άνθρωπος που ήταν γνωστός ως Μέγας Αλέξανδρος ήταν επίσης ένα από τα χειρότερα τέρατα της ιστορίας. Ήταν ένας δολοφόνος, γεμάτος οργή, παρανοϊκός, αλκοολικός …. Δολοφονούσε συχνά∙ μερικές φορές αδιακρίτως. Δολοφονούσε αντιπάλους κατά δεκάδες, έσφαζε αθώους κατά χιλιάδες και εξολόθρευε ολόκληρες φυλές ανθρώπων. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ο Αλέξανδρος σκότωσε μια ολόκληρη γενιά Μακεδόνων αξιωματικών-βετεράνων που χρειαζόταν για να διοικήσει τον στρατό που κληρονόμησε από τον πατέρα του, τον Φίλιππο. Ούτε οι φίλοι και οι συγγενείς του γλίτωσαν. Μέσα σε λίγες ημέρες από την ανάληψη του θρόνου, σκότωσε ακόμα και την τελευταία σύζυγο του πατέρα του και το νεογέννητο βρέφος της».

«Πρόσφατες μελέτες έχουν προσθέσει λεπτομέρειες σε πολλές από τις φρικαλεότητες του Αλεξάνδρου. Αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία για την εξήγησή τους. Ορισμένοι ιστορικοί γράφουν τις φρικαλεότητες ως τις υπερβολές ενός μεγαλομανούς και αλκοολικού. Όντως ήταν μεθυσμένος όταν διέταξε την πυρπόληση της περσικής πρωτεύουσας, της Περσέπολης, το 330 π.Χ. Άλλοι μελετητές υποστηρίζουν ότι η βαρβαρότητα του Αλεξάνδρου οφειλόταν στη στρατηγική του να καταστρέφει συστηματικά τον εχθρό του, ριζικά και τελεσίδικα».

«Αν και ήταν η πιο τρομερή μορφή της εποχής του, μεγάλωσε αποξενωμένος από την κουλτούρα του Μακεδόνα πολεμιστή και ήρθε στην εξουσία κακώς εξοπλισμένος για να διοικήσει τον στρατό.

Περιθωριοποιημένος και ίσως ανασφαλής για τις ικανότητές του, φαινόταν θυμωμένος και αποφασισμένος να αποδείξει τον εαυτό του μέσω της βίας. Πολλές μαρτυρίες για τα πιο αποτρόπαια εγκλήματά του τον περιγράφουν σαν να πετάγεται σε έξαλλη κατάσταση, με τον θυμό του να γεννά βία».

«Ο Αλέξανδρος είχε πολλούς άνδρες εραστές, ιδίως τον φίλο του Ηφαιστίωνα (Εικ. 3), ο οποίος επίσης φοίτησε στην ακαδημία του Αριστοτέλη και στη συνέχεια έγινε στρατηγός στον στρατό του Αλεξάνδρου. Όταν ο Ηφαιστίωνας αρρώστησε και πέθανε το 324 π.Χ., ο Αρριανός αναφέρει ότι η θλίψη του Αλέξανδρου ήταν τόσο μεγάλη που "έπεσε πάνω στο σώμα του φίλου του και έμεινε εκεί δακρυσμένος σχεδόν όλη την ημέρα».

Εικ. 3: Ο Μέγας Αλέξανδρος τη στιγμή που φιλά τον Ηφαιστίωνα. Τοιχογραφία στο Hampton Court του Λονδίνου. Πηγή[5]

Προφανώς και δεν με απασχολεί η σεξουαλική ζωή του Αλέξανδρου. Ούτε του γείτονα μου, ούτε του κάθε ανθρώπου. Προσωπικό τους δικαίωμα το πως διαχειρίζονται τη σεξουαλικότητα τους.

Τα βιβλία, ωστόσο, για τον Αλέξανδρο και οι αναφορές των μελετητών της ζωής και της ιστορίας του έλυσαν πολλές απορίες μου. Γι’ αυτό και λέω στον εαυτό μου «μην πιστεύεις, αλλά ερεύνα». Έστω κι’ αν ο ιερέας της ενορίας μου με στραβοκοιτάξει. Η αλήθεια υπεράνω όλων!

Καταληκτικές κουβέντες

Το ξεσκόνισμα του μυαλού την ώρα που άλλοι απολαμβάνουν παϊδάκια στα κάρβουνα, μαζί με κάποια ποτήρια κυπριακού κρασιού ή με την μπύρα της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Κύπρου, ξεκίνησε από την απορία αν η Ελληνική περηφάνεια και το Τουρκικό όνειρο της Γαλάζιας Πατρίδας, μέσα από τα βάθη των αιώνων, ανήκουν στις αιτίες της σημερινής διχοτόμησης του Βράχου της Ανατολικής Μεσογείου. Κατέληξε στον Μεγάλο Αλέξανδρο και τα όσα καλά ή κακά έκανε στον τότε κόσμο.

Έτσι είναι οι σκέψεις∙ δε μαζεύονται. Πετάγονται από το ένα κλαδί στο άλλο, όπως τα σπουργίτια στην αυλή μας. Αυτές οι άτιμες σκέψεις που σε πάνε από τη Κερύνεια στη Μάχη της Περσίδας Πύλης και την πλήρη καταστροφή της Περσέπολης με εντολή του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Και ξαναγυρνάνε στο χρυσοπράσινο φύλο και στον «Μεγάλο» Ταγίπ, που προς το παρόν, όλα του βγαίνουν, εκτός από την Τούρκικη οικονομία. Ελπίζω πολύ σύντομα να φιλτράρουμε και τις σκέψεις μας που αφορούν τα επεκτατικά του σχέδια, καθώς και τι μας οδήγησε στις δυο δικές μας πατρίδες.

Θα καταλήξω λέγοντας ότι ταυτίζομαι με τη συμπατριώτισσα μου Νεσιέ Γιασίν: