ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ ΣΕ ΠΑΝΕΜΟΡΦΑ ΛΙΘΟΤΟΠΙΑ

ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ ΣΕ ΠΑΝΕΜΟΡΦΑ ΛΙΘΟΤΟΠΙΑ

Περιγραφή Δημήτρη Κ. Κωνσταντινίδη

Πρόλογος

Τα λιθάρια της Μάνας Γης είναι cool, όπως λέει η σημερινή νεολαία. Είναι δηλαδή ωραία και χαλαρά. Απλά είναι εδώ και εκεί χωρίς να μιλάνε. Δεν έχουν τίποτα να κάνουν. Χωρίς υποχρεώσεις με καταληκτικές ημερομηνίες.

Δεν φοβούνται τη βροχή, την καταιγίδα και τα ποτάμια. Τι να τους κάνουν; Θα τα διαβρώσουν; Θα πάρουν μια ακόμη πιο όμορφη εμφάνιση. Θα τα αρπάξει ένα απότομο ρεύμα απ’ το διπλανό ποτάμι που βιάζεται να φθάσει στη θάλασσα; Μικρό το κακό. Θα την αράξουν σε ένα αυλάκι, λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα. Μπορεί να φθάσουν μέχρι το ανοικτό πέλαγος. Να προσορμίσουν στην ακρογιαλιά (Εικ. 1). Ποιος δεν θάθελε να είναι εκεί;

Εικ. 1: Ελεύθερα βότσαλα σε ακρογιαλιά του Ρεθύμνου. Πηγή: Wiki Commons Quim Gil.

Κάποιες απ’ αυτές τις πέτρες μπορεί και να μας μιλάνε. Όπως μιλούσαν στο Αλέξη τον Ζορμπά: «Να ξέραμε αφεντικό τι λένε οι πέτρες, τα λουλούδια, η βροχή! Μπορεί να φωνάζουν, να μας φωνάζουν κι εμείς να μην ακούμε».

Άλλες ορθώνονται περήφανες στα πιο ψηλά βουνά και στην έρημο κατακόκκινες απ΄ τα οξείδια του σιδήρου ή κάτασπρες, όπως τα μάρμαρα της Πεντέλης και του Διονύσου.

Τα πανέμορφα λιθοτόπια της Μάνας Γης είναι πάμπολλα. Χιλιάδες. Κάποια όμως ξεχωρίσουν.

Μόνο η Φύση Ξέρει

Η φύση είναι μια μάγισσα. Όσοι καλλιτέχνες προσπάθησαν να τη μιμηθούν απέτυχαν. Έστω ότι την πλησίασαν. Ποιος όμως κατάφερε να φτιάξει τα μαγικά κύματα από αμμόλιθο, όπως η Μάνα Γη στην Αριζόνα[1]; Ποιος κατάφερε να δημιουργήσει τις θαλασσινές σπηλιές, όπως η Μάνα Γη στο Ακρωτήρι του Ρωμιού ή το Cavo Greco της Αγίας Νάπας, όπως το αποκαλούμε εδώ στην Κύπρο;

Μια βόλτα σε κάποια από αυτά τα καυχησιάρικα πετράδια και τα λιθοτόπια που σκόρπισε η Γη παντού αξίζει τον κόπο. Αν χαλαρώσουμε και εμείς για 15 λεπτά και αν πάνε νοητά εκεί που βρίσκονται, με τη βοήθεια αυτού του γραπτού και των εικόνων, ίσως ξεφύγουμε για λίγο από την βαριά καθημερινότητα. Ίσως γίνουμε cool, όπως οι πέτρες που μας τριγυρνούν.

Μέσα στις θαλασσινές σπηλιές

Στην Κύπρο έχουμε πολλές επιλογές για να απολαύσουμε τα απίστευτα δημιουργήματα της φύσης από τα βουνά και τους καταρράκτες του Τροόδους μέχρι τις πανέμορφες παραλίες, τα πέτρινα λουλούδια των μεταλλείων και την Πέτρα του Ρωμιού.

Ίσως κάποιος να περιμένει πως η πρώτη στάση της βόλτας μας θα είναι στο Γκραν Κάνυον της Αμερικής, στο βράχο Ayers της Αυστραλίας ή την Αθάνατη Γέφυρα της Κίνας. Υπάρχουν όμως αναμνήσεις στη ζωή που μας σπρώχνουν αλλού.

Όλη στην Κύπρο μιλούν για την Πέτρα του Ρωμιού, εκεί που η Αφροδίτη αναδύθηκε από τα κύματα. Οι θαλασσινές σπηλιές όμως είναι κάτι ξεχωριστό. Γιατί σας πάνε πίσω στα περασμένα. Στο Γιώργο Σεφέρη, τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Γρηγόρη Μπιθικώτση. Σε κάποια χρόνια με μαύρα μαλλιά, χωρίς ρυτίδες και καθημερινό ΓΕΣΥ. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν το σύντομο νοητό ταξίδι με τις θαλασσινές σπηλιές της Αγίας Νάπας. Τις σπηλιές που έχουν μήκος μέχρι 100 μέτρα και είναι γεμάτες από κρυφούς θαλάμους, σήραγγες (Εικ. 2) και παράθυρα/βεράντες (Εικ. 3).

Εικ. 2: Οι θαλασσινές σπηλιές της Αγίας Νάπας

Εικ. 3: Το παράθυρο-βεράντα στο Κάβο Γκρέκο.

Οι βράχοι των σπηλιών είναι ένα σημείο για μια βαθιά και ακίνδυνη βουτιά. Και μια πρώτης τάξης τοποθεσία για ψάρεμα και πιάσιμο χταποδιών.

Τα γύρω κρυστάλλινα νερά κάνουν το μέρος ιδανικό για ψαροντουφεκάδες και κολυμβητές. Είτε φτάσετε σε αυτές τις εντυπωσιακές σπηλιές με βάρκα, είτε από το παράλιο μονοπάτι, είναι ένα απίστευτο θέαμα από τη στεριά ή τη θάλασσα. Τα ξύλινα παγκάκια στο λόφο του Κάβο Γκρέκο μας καλωσορίζουν για μια ολιγόλεπτη ξεκούραση και πανοραμικές ατενίσεις. Για τους θαυμαστές της χλωρίδας υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία τοπικής βλάστησης, φύτρων και φυτών που θα τους δροσίσουν με τις μεθυστικές μοσχοβολιές τους, χειμώνα-καλοκαίρι.

Το Παγωτό-Χωνάκι της Ταϊβάν

Ξέρω πως δύσκολα θα φθάσουμε στη Ταϊβάν και μάλιστα στη τοποθεσία Nanya, όπου, κατά μήκος της παραλιακής λεωφόρου, βρίσκεται μια ολόκληρη σειρά μοναδικών σχηματισμών από βράχια. Μια γεωλογική «σχολή» με πολλά παραδείγματα διάβρωσης και αποσάθρωσης των παράκτιων βράχων που προκύψανε από τη δράση των κυμάτων και του ανέμου. Ανάμεσα στους πολλούς σχηματισμούς, δεσπόζει ο βράχος παγωτό-χωνάκι (Εικ. 4).

Εικ. 4: Ο βράχος που θυμίζει παγωτό. Πηγή[3]

Εκείνο ωστόσο που προσελκύει ένα μελετητή της γης είναι οι σελίδες του βιβλίου του βράχου-παγωτού. Αυτός θα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τούτη η δομή χρειάστηκε χιλιάδες χρόνια διάβρωσης και αποσάθρωσης του ψαμμίτη που πλαισιώνει την ακτή για να σχηματιστεί. Η οξείδωση των σιδηρούχων ορυκτών μέσα στις στρώσεις του πετρώματος της χάρισε το όμορφο ριγωτό σχήμα.

Κοντά στον παγωτόμορφο βράχο και άλλοι πέτρινοι όγκοι με εμφάνιση που θυμίζουν λιθάρια απ’ το φεγγάρι. Οι μορφές που προήλθαν από τη διάβρωση των αρχικών γεωλογικών σχηματισμών μοιάζουν με πίνακες ζωγραφικής (Εικ. 5). Αυτές οι δυναμικές κυματομορφές μας θυμίζουν και το δυναμισμό των ωκεανών. Ολόκληρη η ακτογραμμή είναι ένας πραγματικός κήπος γλυπτικής που απεικονίζει, με πέτρα, την απαράμιλλη τέχνη της αποσάθρωσης και του έργου των κυμάτων (Εικ. 4-5).

Εικ. 5: Φυσική ζωγραφιά στη Νάνυα της Ταϊβάν. Πηγή[2]

Το Κόκκινο Βουνό της Αυστραλίας

Το Ουλούρου ή Ayers Rock, είναι ένα μεγάλο μόρφωμα από ψαμμίτη. Είναι ιερός τόπος για τους Αβορίγινες – τους αυτόχθονους κατοίκους της Αυστραλίας - και γνωστός ανά την υφήλιο για το μοναδικό κόκκινο χρώμα και την εντυπωσιακή βραχώδη μορφολογία του (Εικ. 6).

Το Ουλούρου είναι ένας μονόλιθος, ένας μοναδικός, ογκώδης βράχος πάνω από την επιφάνεια της γης. Έχει ύψος πάνω από 335 μέτρα, ενώ εκτείνεται σε μια έκταση σχεδόν 11 τετραγ. χιλιομέτρων. Το Ουλούρου αποτελείται από ψαμμίτη που σχηματίστηκε πριν από 550 εκατομμύρια χρόνια!

Εικ. 6: Ο Κόκκινος Βράχος και οι ωραίες κυρίες της Αυστραλίας. Πηγή[4]

Εκτός από τη γεωλογική του μοναδικότητα είναι ένας σημαντικός πολιτιστικός και πνευματικός τόπος για τους Αβορίγινες (Εικ. 7) και προστατεύεται ως μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.

Εικ. 7: Χαρακτηριστικός Αβοριγίνος. Πηγή[5]

Αποτελεί δημοφιλή τουριστικό προορισμό, όπου οι επισκέπτες μαθαίνουν για την πολιτισμική σημασία του βράχου και τις παραδοσιακές ιστορίες των Αβοριγίνων.

Το πέτρωμα του Ουλούρου είναι κυρίως ψαμμίτης που αποτελείται από κόκκους χαλαζία, αστρίων, και άλλων ορυκτών, ενώ το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα οφείλεται, όπως συνήθως, στην παρουσία οξειδίων του σιδήρου.

Το Ουλούρου φιλοξενεί επίσης μια σειρά από γεωλογικά αξιοθέατα, όπως γκρεμούς, σπήλαια και φυσικές αψίδες. Όλα αυτά σχηματίστηκαν από την αποσάθρωση και τη διάβρωση του ψαμμίτη με την πάροδο του χρόνου και δημιουργούν ένα ελκυστικό τοπίο[6].

Το Ουλούρου σχηματίστηκε κατά τη διάρκεια του Προτεροζωικού, όταν η περιοχή ήταν μια επίπεδη, άνυδρη πεδιάδα. Ο ψαμμίτης δημιουργήθηκε από τα ιζήματα ενός αρχαίου δέλτα ποταμού, τα οποία με την πάροδο του χρόνου συμπιέστηκαν και αργότερα ανυψώθηκαν, εμφανίστηκαν πάνω από την επιφάνεια της γης και πήραν την τελική τους μορφή από την αποσάθρωση και τη διάβρωση (Εικ. 8).

Εικ. 8: Οι χαρακτηριστικές στρώσεις του μονόλιθου Ουλούρου. Πηγή⁶

Το Κυματιστό Λιθοτόπι

Το «Κύμα» (The Wave, όπως το αποκαλούν οι Αμερικανοί)), είναι ένας γεωλογικός σχηματισμός από ψαμμίτη που βρίσκεται στο οροπέδιο του Κολοράντο και τις πλαγιές του Coyote Buttes της Αριζόνας. Είναι ένα διάσημο λιθοτόπι που λατρεύουν οι πεζοπόροι και οι φωτογράφοι της φύσης για τις πολύχρωμες, κυματοειδείς μορφές του (Εικ. 9) και την τραχιά, χωρίς μονοπάτια, πεζοπορία που απαιτείται για να φτάσει κανείς σε αυτό.

Εικ. 9: Τα κύματα και τα κανάλια στο κόκκινο λιθοτόπι της Αριζόνας Πηγή[7]

Στο «Κύμα» αποκαλύπτονται αιολικά φαινόμενα διασταυρούμενων στρωμάτων ψαμμίτη που αποτελούνται από ρυθμικά και κυκλικά εναλλασσόμενα στρώματα. Οι μεταβαλλόμενες στρώσεις αντιπροσωπεύουν περιοδικές αλλαγές των ανέμων που επικρατούσαν κατά τη διάρκεια του Ιουρασικού, όταν τεράστιοι αμμόλοφοι μετακινούνταν στην έρημο.

Σε ορισμένα σημεία, στο «Κύμα» παρατηρούνται παραμορφώσεις ελασμάτων πριν από τη λιθοποίηση της άμμου. Κρίνοντας από τα φυσικά χαρακτηριστικά τους, οι παραμορφώσεις πιθανότατα αντιπροσωπεύουν πατημασιές δεινόσαυρων.

Η Αθάνατη Γέφυρα

Στην κορυφή του Tai Shan στην Κίνα υπάρχει η λεγόμενη Αθάνατη Γέφυρα, ένας αξιόλογος σχηματισμός σε μορφή αψίδας. Η καμάρα αποτελείται από μεμονωμένες τεράστιες πέτρες, οι οποίες κάποτε κύλισαν ανάμεσα στα σταθερά βράχια και σφηνώθηκαν εκεί (Εικ. 10).

Με την πρώτη ματιά είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι ο άνθρωπος δεν έχει καμία σχέση με τη δημιουργία αυτής της εκπληκτικής γέφυρας. Όταν μάλιστα φαίνεται ότι μπορεί να καταρρεύσει ανά πάσα στιγμή και να πέσει στον γκρεμνό. Στην πραγματικότητα όμως οι ογκόλιθοι βρίσκονται σε αυτή την αμετάβλητη θέση εδώ και αρκετά εκατομμύρια χρόνια.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των γεωλόγων, η καμάρα αυτή σχηματίστηκε κατά τη διάρκεια της εποχής των παγετώνων. Οι κάτοικοι της περιοχής συνδέουν πολλούς θρύλους και λαϊκές δοξασίες με την Αθάνατη Γέφυρα. Σύμφωνα με έναν από αυτούς, ένας άνθρωπος που θα τολμήσει να τη διασχίσει, θα κερδίσει την αθανασία.

Εδώ και πολλά χρόνια, η αψίδα είναι ένας λατρευτικός τόπος στον οποίο έρχεται μεγάλος αριθμός προσκυνητών. Θεωρούν την Αθάνατη Γέφυρα ως σύμβολο της αναγέννησης και της αιώνιας ζωής.

Εικ. 10: Η Αθάνατη Γέφυρα. Πηγή[8]

Ο Βράχος που ισορροπεί

Ο μοναχικός βράχος που ξέρει να ισορροπεί βρίσκεται στο Long Island του Καναδά και φαίνεται να αψηφά τη βαρύτητα, αφού στέκεται όρθιος εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ο βράχος που έχει μορφή κολώνας αποτελείται από βασάλτη. Έχει ύψος περίπου 9 μέτρων, ενώ η απουσία ορατής στήριξης τον καθιστά ένα μοναδικό φυσικό αξιοθέατο (Εικ. 11). Εκτός από το ότι πρέπει να φθάσουμε στο Long Island του Καναδά, θα χρειαστεί να περπατήσουμε σε ένα καλοδιατηρημένο μονοπάτι 2,5 χιλιομέτρων και να ανεβούμε 235 σκαλοπάτια για να δούμε Βράχο που ισορροπεί.

Εικ. 11: Ο βράχος που δεν πέφτει. Πηγή[9]

Τα Hoodoos (Χουντού)

Το Hoodoo (το Βραχώδες Αντίσκηνο ή Καμινάδα της Νεράιδας ή Γήινη Πυραμίδα) είναι μια ψηλή, λεπτή κορυφή βράχου που σχηματίστηκε από τη διάβρωση (Εικ. 12). Τα χουντού απαρτίζονται από μαλακό πέτρωμα που επικαλύπτεται από σκληρότερη, λιγότερο διαβρωμένη πέτρα, η οποία προστατεύει την υποκείμενη στήλη. Τα χουντού σχηματίζονται κυρίως μέσα σε ιζηματογενείς και ηφαιστειακούς σχηματισμούς. Το μέγεθος τους κυμαίνεται ανάμεσα στο μπόι ενός μέσου ανθρώπου έως το ύψος ενός 10όροφου κτιρίου!

Εικ. 12: Τα Hoodoos στο Εθνικό Πάρκο Bryce Canyon της Γιούτα (ΗΠΑ). Πηγή[10]

Τα σχήματα των χουντού επηρεάζονται από το επίπεδο διάβρωσης των εναλλασσόμενων σκληρών και μαλακότερων πετρολογικών στρωμάτων. Ανάλογα με τα ορυκτά που εναποτίθενται μέσα τους διαφορετικούς τύπους πετρωμάτων, τα στρώματα μπορεί να έχουν διαφορετικά χρώματα.

Η ονομασία αυτών των σχηματισμών προέρχεται από την πίστη των ιθαγενών της Αμερικής, σύμφωνα με την οποία ορισμένες φυσικές μορφές διαθέτουν μεταφυσικές δυνάμεις. Σε αυτούς εξάλλου οφείλεται και η προέλευση πολλών μύθων. Για παράδειγμα, τα χουντού στο Εθνικό Πάρκο Bryce Canyon θεωρούνταν απολιθωμένα λείψανα αρχαίων υπάρξεων που τιμωρήθηκαν, λόγω κακής συμπεριφοράς[11].

Τα hoodoos σχηματίζονται συνήθως σε περιοχές όπου ένα παχύ στρώμα σχετικά μαλακού πετρώματος, όπως πηλόλιθος, ψαμμίτης με χαμηλή συγκόλληση των κόκκων του ή τόφφος καλύπτεται από ένα στρώμα σκληρού πετρώματος, όπως είναι ο συμπαγής ψαμμίτης, ο ασβεστόλιθος ή ο βασάλτης.

Σε παγετώδεις ορεινές κοιλάδες, το μαλακό διαβρωμένο υλικό μπορεί να είναι μια παγωμένη άργιλος, ενώ τα προστατευτικά καπέλα μεγάλοι ογκόλιθοι μέσα στην άργιλο. Με την πάροδο του χρόνου, οι ρωγμές στο ανθεκτικό στρώμα επιτρέπουν στο πολύ πιο μαλακό πέτρωμα από κάτω να διαβρωθεί και να ξεπλυθεί ((Εικ. 13).

Εικ. 13: Ένα δειλινό στις γήινες πυραμίδες της Sierra de Organos (Μεξικό). Πηγή[12]

Κατάληξη

Δυστυχώς οι περισσότεροι από εμάς δεν ξέρουμε να απολαμβάνουμε αυτά που η φύση μας χάρισε απλόχερα. Οι ομορφιές της δεν έχουν τελειωμό. Η ανθρώπινη ζωή είναι πολύ σύντομη σε σχέση με τη Μάνα Γη και τα βράχια της.

Για αυτό ας βγούμε στη φύση και ας ακολουθήσουμε την παρότρυνση του Albert Einstein: «Κοιτάξτε βαθιά μέσα στη φύση, και τότε θα καταλάβετε τα πάντα καλύτερα».

Πηγές και σύνδεσμοι

[1] The Wave: How to Get a Permit to Hike Coyote Buttes North – Wandering Wheatleys

[2] https://eng.taiwan.net.tw/m1.aspx?sNo=0002091&id=704#lg=1&slide=2

[3] https://www.necoast-nsa.gov.tw/Attraction-Content.aspx?a=179&l=2

[4] IMG_8793.jpg (1600×1067) (thepresentisperfect.com)

[5] https://ikypros.com/wp-content/uploads/2016/09/Untitled-81.jpg

[6] The Kundalini: Uluru The Australian Monolith (the-kundalini.blogspot.com)

[7] https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/47/Wandering_the_Wave_%28Unsplash%29.jpg

[8] https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/Immortal_Bridge_2012.07_panoramio.jpg

[9] https://www.novascotia.com/see-do/attractions/balancing-rock/2582